KĄCIK LOGOPEDY

Diagnoza logopedyczna O co pytają Rodzice? Gimnastyka buzi i języ

Zapraszam do Kącika Logopedy

Opiekę logopedyczną nad dziećmi z naszego przedszkola sprawuje logopeda

mgr Jadwiga Bujas

Zajęcia z dziećmi na terenie przedszkola:

Środa: 11.00-11.30

Czwartek : 8.00-14.00

Piątek : 8:30 – 15:30

Logopeda zaprasza również dzieci wraz z Rodzicami na diagnozę i zajęcia usprawniające mowę oraz spotkania konsultacyjno – instruktażowe do Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej Nr 4
im. J. Korczaka os. Kalinowe 18 w Krakowie.

https://www.poradnia4.krakow.pl/

Rejestracja telefoniczna: codziennie w godz. 8:00 – 17:00

tel. 12 644 18 85

e-mail: sekretariat@poradnia4krakow.onmicrosoft.com

Kiedy udać się do logopedy?

Logopeda to osoba zajmująca się diagnozą i terapią zaburzeń mowy.

Do specjalisty warto udać się, gdy rozwój mowy dziecka wydaje się nam opóźniony
w stosunku do rówieśników lub jeśli zauważamy, że dziecko ma problem z wymową określonych głosek. Zaniepokoić nas powinna sytuacja, gdy mowa dziecka jest na tyle zniekształcona, że jest niezrozumiała dla otoczenia.

Sytuacją, której nie można również bagatelizować jest brak mowy u dziecka w wieku 2,3 lat.

Zdiagnozowane opóźnienia intelektualne wymagają również wsparcia logopedycznego.

Obecnie w większości przedszkoli i szkół zatrudniany jest logopeda i choć na niewielką ilość godzin, to jest możliwość przeprowadzenia przesiewowego badania mowy dzieci i na podstawie diagnozy zakwalifikowania do ewentualnej, dalszej terapii.

Istnieje również możliwość zwrócenia się do pediatry z prośbą o skierowanie do logopedy. Część przychodni zatrudnia logopedów.

Diagnozę logopedyczną, fachową pomoc, poradnictwo, terapię można również uzyskać
w Poradniach Psychologiczno- Pedagogicznych na terenie miasta.

Funkcjonuje także szeroka oferta prywatnych gabinetów logopedycznych, a także specjalistycznych ośrodków zajmujących się terapią mowy szeroko rozumianą.

Warto wiedzieć: w zależności od potrzeb, sytuacji zagrożeń okresu okołoporodowego, wczesna interwencja logopedyczna podejmowana jest już w pierwszych dniach, tygodniach i miesiącach życia dziecka.

Na czym polega diagnoza logopedyczna

Zaburzenia mowy powstają na różnym tle, dlatego tak ważna jest właściwie postawiona diagnoza.

Nieodzownym elementem diagnozy jest wywiad z rodzicem dziecka, który będzie zawierał pytania
o przebieg ciąży i porodu. Warto wspomnieć, że niektóre choroby matki (takie choćby jak: różyczka, toksoplazmoza, cytomegalia itp.) mogą wpływać na opóźniony rozwój mowy; podobnie ciężki przebieg porodu kończący się np. niedotlenieniem dziecka.

Logopeda zapyta rodzica również o rozwój dziecka w pierwszych miesiącach życia (czy wystąpiły etapy: głużenia, gruchania, gaworzenia, czy dziecko zaczęło chodzić o czasie).

Niezwykle ważną informacją będzie, czy pociecha miała właściwy wynik z przesiewowego badania słuchu. Prawidłowy słuch warunkuje bowiem właściwy rozwój mowy.

Logopeda podczas badania oceni stan narządów mowy i ich funkcjonowanie (budowę języka, podniebienia, długość wędzidełka podjęzykowego, zwróci uwagę na ewentualne anomalie i wady zgryzu).

W stosunku do przyjętych kryteriów pojawiania się etapów mowy, artykulacji głosek , terapeuta
w formie zabawy, sprawdzi rozumienie mowy i czynny aspekt komunikacji dziecka.

Mowa dziecka jest ściśle skorelowana z etapami rozwoju i dlatego tak ważny jest wywiad z rodzicem
i informacje, jakie nam przekazuje opiekun.

Jak stymulować rozwój mowy?

Przede wszystkim do dziecka od samego początku staramy się mówić wyraźnie!

Dziecko uczy się przez naśladownictwo i bacznie obserwuje naszą twarz, mimikę ,dlatego jak najczęściej się do niego uśmiechajmy, róbmy miny, przesyłajmy całusy. Wskazując przedmioty, jednocześnie je nazywajmy.

Należy dzieciom czytać jak najwięcej bajek, wierszyków, rymowanek, no i oczywiście śpiewać.

Wszelkie zabawy edukacyjne są rodzajem bodźców dla mowy dziecka. W tym miejscu sprawdza się zasada, że im więcej rozmawiasz z dzieckiem oraz sposób w jaki prowadzisz dialog wpływa na prawidłowe kształtowanie systemu języka.

Warto nadmienić, że czynnikami mającymi wpływ na wady wymowy i zgryzu mają: zbyt długie karmienie dziecka pokarmami półpłynnymi, długotrwałe korzystanie ze smoczków i ssanie palca, nieprawidłowe układanie głowy niemowlęcia do snu.

O co pytają rodzice?

Trzeci migdał

Bardzo często podczas zajęć logopeda obserwuje, że dziecko ma niewłaściwy tor oddechowy, tzn. oddycha przez uchylone usta. Podejrzeniem jest niedrożność nosa objawiająca się katarem, ale jeśli ta przyczyna odpada, a my obserwujemy, że pociecha ma uchylone usta przez większość czasu, chrapie przez sen, często „ łapie” infekcje górnych dróg oddechowych, to warto udać się do laryngologa, by ocenił również stan trzeciego migdała.
Anomalią jest sytuacja, gdy trzeci migdał jest przerośnięty i zaczyna źle oddziaływać na słuch dziecka (przytykanie trąbek słuchowych, nawracające zapalenia ucha). Ponadto stale uchylone usta, w konsekwencji nieprawidłowa pozycja języka w jamie ustnej, może powodować problemy ortodontyczne w postaci wad zgryzu.
Jeśli laryngolog stwierdzi znaczne przerośnięcie trzeciego migdała zaleci nieinwazyjne badanie słuchu- tympanometrię. Na podstawie badania diagnostycznego, obserwacji, wywiadu z rodzicem zadecyduje o leczeniu farmakologicznym bądź operacyjnym, czyli wycięciu trzeciego migdała. Z mojego doświadczenia wynika, że ze względu na prawidłowy rozwój mowy, artykulację głosek, słuch i zgryz niezwykle ważna jest konsultacja laryngologiczna jeśli zauważymy niepokojące symptomy.
• Po usunięciu trzeciego migdała przydatne stają się ćwiczenia oddechowe, które zamieszczam poniżej:
- dmuchanie baniek mydlanych
- dmuchanie na waciki, piórka, skrawki waty; wiatraczki
- dmuchanie na papierowe statki, którymi możemy bawić się w misce z wodą
- dmuchanie balonów
- wdech nosem i wydech ustami (przedłużanie fazy wydechowej)
- istnieje oferta gotowych zestawów do ćwiczeń oddechowych ( turbinki, wiatraczki i inne)
Pamiętajmy o tym, że dziecko przez przerośnięty migdał mogło nabyć nawyk oddychania przez uchylone usta, co jest niewłaściwe i poprzez systematyczne ćwiczenia staramy się go zminimalizować, a następnie zlikwidować.
Uwaga!

Ćwiczenia nie powinny zająć nam więcej niż kilka minut dziennie ze względu na hiperwentylację (częsty objaw to zawroty głowy), należy więc selektywnie wybrać ćwiczenia i stosować z rozwagą.

Skrócone wędzidełko podjęzykowe

Fachowo w terminologii logopedycznej ankyloglossia. Logopeda za pomocą szpatułki i podczas obserwacji ruchów języka zdiagnozuje, czy język ulega właściwej pionizacji.

Państwo jako rodzice możecie poprosić, by dziecko spróbowało dotknąć językiem do nosa, oblizało górną wargę, wysunęło język na brodę.

Jeśli zaobserwujemy znaczne ograniczenia ruchów języka, a przy wysunięciu go na brodę, końcówka języka przybierze charakterystyczny kształt serduszka, możemy podejrzewać, że wędzidełko podjęzykowe jest znacznie skrócone.

Jak już wspomniałam obserwację może podjąć nawet rodzic. Tuż po urodzeniu sprawdzenie wędzidełka może wykonać położna, a na dalszym etapie lekarz lub logopeda.

Co jeśli okaże się, że wędzidełko jest skrócone?

Przeprowadzając diagnozę logopedyczną, zawsze sprawdzam stan wędzidełka, jeśli jest skrócone, ale mowa jest w pełni prawidłowa, informuję o tym tylko rodzica. Jeśli wędzidełko bezpośrednio wpływa na artykulację głosek (np.[l],[r],[sz],[ż],[cz],[dż]), a wręcz ją opóźnia, w skrajnych przypadkach wręcz uniemożliwia, niezbędny staje się zabieg podcięcia wędzidełka.

Skrócone wędzidełko wpływa również na możliwość pojawienia się wad wymowy takich jak: seplenienie międzyzębowe, rotacyzm, wady zgryzu, a we wczesnym dzieciństwie na zaburzenia ssania, żucia, połykania.

Brzmi nieciekawie, ale tak naprawdę nie jest to zabieg groźny. Ostateczne rozpoznanie stawia laryngolog, który wykonuje ewentualny zabieg frenotomii. Trwa on kilka minut i jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym, natomiast szczegółowy sposób przeprowadzenia go podejmuje lekarz.

Czy samo podcięcie wędzidełka rozwiązuje problem? Niestety nie, zabieg należy wzmocnić ćwiczeniami logopedycznymi, przygotowanymi indywidualnie do potrzeb dziecka.

Głoska [r]

Kiedy powinna się pojawić? Przyjmuje się orientacyjnie, iż dziecko powinno prawidłowo wypowiadać głoskę [r] w wieku 5 lat. Co zrobić, jeśli tak się nie dzieje?
Jeśli u dziecka powyżej 3 roku życia głoskę [r] zastępuję [j] to jest to nieprawidłowość i należy udać się w takiej sytuacji do logopedy. Aby sprawdzić, poprośmy dziecko o powtórzenie następujących wyrazów:
lody [jody]
lala [jaja]
las [jas]
rower [jowej]
rak [jak]
Na czerwono zaznaczyłam nieprawidłowe realizacje głosek [l]oraz [r] jako [j] tzw. jotę u dzieci powyżej 3 lat.
Do około 5 roku życia, dzieci mogą zastępować głoskę [r] przez [l] i jest to zjawisko całkowicie normalne!
W wieku 6 lat, dziecko powinno prawidłowo wymawiać wszystkie głoski, jednakże nie zawsze wymawia je prawidłowo. Jeśli obserwujemy, że nasza pociecha ma problemy z artykulacją, myli szeregi głosek, zamienia, utrzymuje realizację głoski [r] jako [l], warto skonsultować się z logopedą i rozpocząć ewentualną terapię mowy lub pracować z dzieckiem w domu zgodnie z instruktażem otrzymanym od specjalisty.
Stosunkowo często zdarza się, że dziecko krótko po wywołaniu [r] „wstawia” je wszędzie tam, gdzie powinno być [l]. Dochodzi wtedy do takiej przykładowo realizacji:
lampart [rampart]
lornetka [rornetka]
lekarstwo [rekarstwo]
Trzeba zaznaczyć, że jest to etap przejściowy, tzw. hiperpoprawności. O zjawisku tym, mówimy wtedy, gdy dochodzi do nadużycia danej głoski w wyrazach, w których jej nie ma (przykłady powyżej) lub przedłużonej artykulacji tej głoski np. rrrower, rrryba. Po jakimś czasie, ustępuje to samoistnie, aczkolwiek, aby uwrażliwić dziecko słuchowo, należy pokazać mu różnice znaczeń wyrazów z głoskami [l] i [r] np. kula- kura ; lufa- rufa… Warto wprowadzić wierszyki na różnicowanie głosek [l] i [r], rymowanki fonologiczne, które zamieszczam w pliku do pobrania: „ Zestaw ćwiczeń z głoską [r]”.
Aby utrwalić prawidłową wymowę, często korzystam z „ Piotrusia logopedycznego”- część XVI- głoski L-R, wyd. Komlogo

Reranie (rotacyzm)

Pod tymi pojęciami rozumiemy wadę wymowy, która polega na nieprawidłowej realizacji głoski [r]. Należy wiedzieć, że przy wymawianiu tej głoski czubek języka drga, wibruje uderzając o wałek dziąsłowy, a boki języka przylegają do górnych zębów i dziąseł. Problem pojawia się wtedy, gdy czubek języka nie jest wystarczająco sprawny (jedną z przyczyn może być skrócone wędzidełko podjęzykowe). Istnieje wiele typów odstępstw od normy w realizacji głoski [r], choćby powszechnie kojarzone tzw. [r] francuskie, choć ono w ostatnich latach zostało usankcjonowane przez uzus społeczny jako normatywne.
Jeśli obserwujemy wadliwą wymowę głoski [r] zawsze należy udać się do logopedy, by rozpocząć odpowiednie ćwiczenia.

Seplenienie

Seplenienie to dość często spotykana wada wymowy wśród przedszkolaków i dzieci wczesnoszkolnych.

Wyróżniamy seplenienie międzyzębowe lub boczne. O pierwszym typie możemy mówić w sytuacji, gdy obserwujemy, że nasze dziecko podczas wymowy wyrazów z głoskami [s,z,c,dz] wkłada czubek języka między zęby górne i dolne.

Seplenienie boczne najczęściej dotyczy głosek [sz,ż,cz,dż]. Ze względu na tworzenie się szczeliny między bokami języka a górnymi dziąsłami, dochodzi do tzw. zjawiska poszumu bocznego. Terapia seplenienia bocznego jest trudna ze względu na bardzo uważną kontrolę ułożenia języka i zminimalizowanie wrażenia akustycznego, o którym wcześniej pisałam

W przypadku, kiedy obserwujemy nieprawidłowości w wymowie głosek [s,z,c,dz], [sz,ż,cz,dż] jak również [ś,ź,ć,dź] należy niezwłocznie udać się do logopedy.

Jeśli u swojego dziecka zauważymy seplenienie międzyzębowe, należy wykonywać następujące

ćwiczenia artykulacyjne:

- naśladowanie syku węża sss…( w taki sposób, by język nie wchodził między zęby)

- uśmiech z przyklejeniem języka do dolnych zębów

- uśmiech – pyszczek rybki (ruchy wykonujemy naprzemiennie)

Powtarzanie zestawów sylab:

Uwaga! Powtarzanie sylab należy wykonywać „z zaciśniętymi zębami”, aby język nie wchodził między zęby. Do autokontroli wzrokowej, zaleca się wykorzystanie lustra.